Arje Szaron, znany również jako Arieh Sharon (hebr. אריה שרון), urodził się jako Ludwik Kurzmann 28 maja 1900 roku w Jarosławiu i zmarł 24 lipca 1984 roku w Paryżu. Był to izraelski architekt, który miał korzenie w Polsce. Jego wkład w architekturę izraelską pozostaje niezatarte, a on sam uznawany jest za jednego z wiodących architektów w kraju.
W szczególności Szaron odegrał kluczową rolę w planowaniu rozbudowy Izraela w pierwszych latach istnienia tego młodego państwa, co podkreśla jego znaczenie w historii architektury tego regionu.
Życiorys
Arje Szaron, znany również jako Ludwik Kurzmann, przyszedł na świat 28 maja 1900 roku w Jarosławiu. W młodzieńczych latach aktywnie uczestniczył w działalności organizacji młodzieżowej Ha-Szomer Ha-Cair. Już w 1918 roku rozpoczął swoje studia w Brnie na Niemieckiej Wyższej Szkole Technicznej. Dwa lata później, w 1920 roku, podjął decyzję o emigracji do Palestyny, gdzie dołączył do kibucu Gan Szemu’el, angażując się intensywnie w jego rozwój.
W 1926 roku Szaron zapisał się na studia w renomowanym Bauhausie. Był jedną z pierwszych osób, które ukończyły wstępne kursy tej nowej instytucji. Uczyli go tacy mistrzowie jak Josef Albers oraz László Moholy-Nagy, a także brał udział w wykładach prowadzonych przez wybitnych artystów, takich jak Wassily Kandinsky czy Paul Klee. Jego edukację w zakresie architektury prowadził Hannes Meyer, którego Szaron wszędzie definiował jako swojego mentora. Po pomyślnym zakończeniu studiów w listopadzie 1929 roku, zdobył dyplom nr 6. W tym samym roku związał się małżeństwem z Guntą Stölzl, kierowniczką warsztatu tkackiego, z którą doczekał się córki Ja’el. Po zakończeniu edukacji zaczął pracować w biurze architektonicznym Meyera w Berlinie, gdzie brał udział w projektowaniu budynku szkoły Allgemeiner Deutscher Gewerkschaftsbund (zjednoczenie związków zawodowych) w Bernau.
W roku 1931 Arje powrócił do Palestyny, gdzie założył własne biuro architektoniczne w Tel Awiwie. W następnych latach współtworzył stowarzyszenie „Krąg” z Josefem Neufeldem i Ze’ewem Rechterem, którego celem było kształtowanie architektury Tel Awiwu w duchu syjonizmu socjalistycznego. Odmówił on przyjęcia orientalnych wpływów, postrzegając potrzebę budowy nowego domu w Palestynie, sprzeciwiając się tym samym stylowi życia w diasporze. Grupa, do której należał Szaron, miała ogromny wpływ na rozwój architektury Tel Awiwu, w szczególności poprzez promowanie idei budowania konstrukcji opartych na słupach. Projektował zarówno mieszkańców Białego Miasta, jak i budynki użyteczności publicznej, kibuce oraz moszawy. Z czasem stał się czołowym przedstawicielem Bauhausu w Palestynie oraz uznawany był za ojca architektury Izraela.
W Tel Awiwie Szaron był odpowiedzialny za wiele istotnych projektów, w tym siedzibę centrali, pawilon oraz wystawę na Targi Lewantyńskie związku zawodowego Dawida Ben Guriona, a także dla robotniczych osiedli mieszkaniowych. W 1936 roku ukończył swoje małżeństwo z Guntą Stölzl.
Dzięki swojej wszechstronnej wiedzy oraz umiejętnościom, w latach 40. Arje Szaron skoncentrował się na planowaniu kibuców, korzystając z lokalnie dostępnych materiałów. W czasie tego okresu zaczął również wykładać architekturę na Technionie. Po dekrecie niepodległości Izraela w 1948 roku, objął stanowisko dyrektora Departamentu Planowania podlegającego rządowi, który miał na celu odpowiedź na nagły wzrost liczby imigrantów. Szaron odpowiadał za państwowy plan zagospodarowania oraz plany regionalne, w tym założenie nowych miast. Z tego stanowiska zrezygnował w 1953 roku, a później pracował jako specjalista ds. planowania regionalnego dla ONZ, odwiedzając kraje takie jak Nowe Delhi i Birma.
W 1954 roku, wspólnie z Benjaminem Idelsonem, założył pracownię architektoniczną, z którą brał udział w licznych konkursach na budynki użyteczności publicznej. Ich osiągnięcia obejmują projekt Szpitala Ichilow (1954–1960) oraz izraelskiego pawilonu na Expo w Brukseli (1958). Ich współpraca przyniosła także projekt uniwersytetu w Ife w 1963 roku. Projekt szpitala w Beer Szewie został nagrodzony Nagrodą Izraela w dziedzinie architektury.
W połowie lat 60. Arje rozpoczął współpracę z synem Eldarem, co zaowocowało takimi realizacjami jak budynek senatu, biblioteki i audytorium Technionu, główną siedzibę Banku Izraela (1969–1974), muzeum w kibucu Jad Mordechaj (1970) oraz rządowy szpital Rambam w Hajfie (1972). Razem pracowali nad rozwojem nowych dzielnic mieszkalnych Jerozolimy oraz, w kooperacji z Davidem Anatolem Brutzkusem, opracowali plan rekonstrukcji starego miasta Jerozolimy.
Zmarł 24 lipca 1984 roku w Paryżu, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w architekturze Izraela.
Przypisy
- a b c d Arieh Sharon, [w:] Gdynia – Tel Awiw, Warszawa – Gdynia: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Miasta Gdyni, 2019, s. 248, ISBN 978-83-952378-4-3.
- Sharon GolanS.G. Yaron Sharon GolanS.G., Lokalny utopijny modernizm Tel Awiwu, [w:] Gdynia – Tel Awiw, Warszawa – Gdynia: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Miasta Gdyni, 2019, s. 73, ISBN 978-83-952378-4-3.
- a b c d e f g h i j k l Sharon, Arieh, [w:] Adrichalim = Architekci. Leksykon pochodzących z Polski architektów działających w Palestynie i Izraelu w XX wieku, BognaB. Świątkowska (red.), Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 2016, s. 99–101, ISBN 978-83-62418-61-9.
- a b c d e f g h i j k l Sharon, Arieh, [w:] Uriel M.U.M. Adiv Uriel M.U.M., Grove Art Online, t. 1, Oxford University Press, 2003, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.article.t078038 [dostęp 05.09.2021 r.]
- a b Gunta Stölzl [online], bauhaus 100, 23.10.2019 r. [dostęp 05.09.2021 r.]
- a b c d e f g Arieh Sharon [online], bauhaus kooperation [dostęp 05.09.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Eugeniusz Ludwik Hoffman | Wiktor Brillant | Elżbieta Starosławska | Karol SłowikOceń: Arje Szaron