Antoni Nowak-Przygodzki

Prawo i sprawiedliwość

Antoni Michał Nowak-Przygodzki, znany również pod pseudonimem „Opel”, urodził się 15 maja 1897 roku w Jarosławiu lub Półwsi. Zmarł 4 stycznia 1959 roku w Paryżu.

Był wybitną postacią w polskim społeczeństwie, pełniącą różnorodne funkcje. Jako doktor praw oraz adwokat, zyskał uznanie w dziedzinie prawa. Jego aktywność miała również wymiar społeczny, bowiem był działaczem społecznym oraz radnym Lwowa.

W trakcie swojej wojskowej służby, Antoni Nowak-Przygodzki odznaczał się jako porucznik kawalerii w Wojska Polskiego, a podczas II wojny światowej awansował na rangę kapitana w Armii Krajowej. Jego działalność nie ograniczała się do kraju; po wojnie stał się aktywnym działaczem emigracyjnym, kontynuując swoją misję poza granicami Polski.

Życiorys

Antoni Nowak-Przygodzki przyszedł na świat 15 maja 1897. Jego rodzicami byli Antoni Novák oraz Paulina z d. Lisak. W okresie przed 1914 rokiem ukończył gimnazjum, a następnie rozpoczął studia na wydziale filozoficznym. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, gdzie służył w 1 pułku artylerii jako szeregowy, zaczynając swoją służbę od sierpnia 1916 roku. W wyniku kryzysu przysięgowego został wcielony do armii austro-węgierskiej. W grudniu 1917 roku zyskał status superarbitrowania w Krakowie i uznano go za zdolnego do służby pomocniczej.

Na zakończenie wojny, w 1918 roku przybył do Lwowa. W listopadzie tego samego roku objął dowództwo nad oddziałem Legii Akademickiej, uczestnicząc w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej, gdzie pełnił funkcję chorążego w Odcinku I, Pododcinek Remiza-Cytadela, jako dowódca plutonu „Stary”. Swoje wykształcenie zakończył zdobyciem tytułu doktora praw, a także był filistrem honorowym korporacji akademickiej „Aragonia”. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku, dołączył do Wojska Polskiego i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1919 roku otrzymał awans na stopień podporucznika rezerwy artylerii, z datą starszeństwa wyznaczoną na 1 czerwca.

W latach 1923-1924 był oficerem rezerwy w 10 pułku artylerii ciężkiej w garnizonie Przemyśl. W okresie II Rzeczypospolitej pracował jako adwokat we Lwowie. Zajmował się także wykładowstwem w Akademii Handlu Zagranicznego, aktywnie uczestnicząc w lokalnym samorządzie. W latach 30. zasiadał w Radzie Miasta Lwowa, gdzie był wielokrotnie wybierany do pełnienia mandatu radnego. W 1928 roku jako prezes Związku Obrońców Lwowa objął stanowisko zastępcy przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego, organizującego obchody dziesiątej rocznicy Obrony Lwowa.

Uczestniczył w działalności Miejskiego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz do grudnia 1936 roku piastował funkcję prezesa okręgu Związku Rezerwistów we Lwowie. W 1937 roku był członkiem honorowego klubu sportowego LKS Pogoń Lwów, a w 1938 roku współtworzył Stowarzyszenie o nazwie „Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa”.

Po rozpoczęciu II wojny światowej w 1939 roku, Antoni Nowak-Przygodzki nie został objęty mobilizacją. W tym czasie, jako porucznik, przewodził Komitetowi Opieki nad Uchodźcami. Po zaistnieniu okupacji sowieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną. Od września 1940 roku działał w Warszawie, która była pod kontrolą okupacji niemieckiej. Został członkiem Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. W Warszawie pełnił rolę instruktora Szarych Szeregów na obszarze Polski południowo-wschodniej oraz jako oficer oświatowy Grup Szturmowych Szarych Szeregów w 1943 roku. W pierwszej połowie 1944 roku, w randze kapitana, kierował Oddziałem V Biura Informacji i Propagandy Okręgu „Warszawa” AK, a w okresie od czerwca do października 1944 roku był szefem BiP. Wziął także udział w powstaniu warszawskim 1944 roku, a po jego stłumieniu został ujęty przez Niemców i osadzony w obozach jenieckich znajdujących się na terenie III Rzeszy.

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji. Od 1947 do 1948 roku był prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Kombatantów Polskich. W latach 1949–1951 zasiadał w III Radzie Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Jako wykładowca uczył w Polskiej Szkole Nauk Politycznych i Społecznych w Paryżu oraz prowadził studia w Polskiej Sekcji Międzynarodowego Uniwersytetu w Strasburgu. Pracował również jako nauczyciel w Liceum Polskim w Les Ageux i publikował w „Zeszytach Historycznych”.

Jego żoną była dr Zofia Nowak-Przygodzka, która była lekarzem. Mieli czworo dzieci: Jadwigę Czachowską, Tadeusza Nowak-Przygodzkiego, Adama Nowak-Przygodzkiego oraz Marię Nowak-Przygodzką. Antoni Nowak-Przygodzki zmarł 4 stycznia 1959 roku w Paryżu, gdzie został pochowany na Cmentarzu Bagneux (Cimetière de Bagneux), w kwaterze 74-7-6.

Ordery i odznaczenia

Antoni Nowak-Przygodzki został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami, które świadczą o jego zasługach dla kraju.

  • Krzyż Niepodległości, przyznany 9 listopada 1933 roku,
  • Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany 30 czerwca 1929 roku.

Przypisy

  1. Nowak-Przygodzki Antoni (1897–1959) – Polskie groby historyczne we Francji [online], www.tombeauxpolonais.eu [dostęp 05.03.2020 r.]
  2. Iwona Łaptaszynska: Obsada personalna obrony Lwowa 1 – 22.11.1918 r. stankiewicze.com. [dostęp 18.11.2015 r.]
  3. Osoby o nazwisku „Novák” w Genealogii Potomków Sejmu Wielkiego. sejm-wielki.pl. [dostęp 18.11.2015 r.]
  4. Adam Redzik: Z dziejów adwokatury lwowskiej. palestra.pl, 2006 [dostęp 18.11.2015 r.]
  5. Komenda Główna Armii Krajowej. caw.wp.mil.pl. [dostęp 18.11.2015 r.] [zarchiwizowane z tego adresu (19.11.2015 r.)]
  6. Autorzy „Zeszytów Historycznych” 1962-2010. kulturaparyska.com. [dostęp 18.11.2015 r.] [zarchiwizowane z tego adresu (19.11.2015 r.)]
  7. Zygmunt Albert: Kaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku. lwow.com.pl. [dostęp 18.11.2015 r.]
  8. Jadwiga Czachowska: Zawiłe dzieje hasła Józefa Mackiewicza w słownikach IBL. jozefmackiewicz.com. [dostęp 18.11.2015 r.]
  9. K! Aragonia. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 18.11.2015 r.]
  10. Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 785.
  11. Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 861.
  12. Sprawa teatralna na posiedzeniu rady miejskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 6, nr 74 z 31.03.1931 r.
  13. Ustąpienie prezesa okręgu Związku Rezerwistów we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, nr 289 z 16.12.1936 r.
  14. Po oświadczeniu radnego dr. Nowaka Przygodzkiego sprawa karna. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 122 z 29.05.1936 r.
  15. Lwowski klub sportowy „Pogoń” w roku 1937. Lwów: 1937, s. 2.
  16. Dziesięciolecie Obrony Lwowa. „Gazeta Lwowska”, s. 7, nr 266 z 18.11.1928 r.
  17. 10-lecie Obrony Lwowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 238 z 13.10.1928 r.
  18. Rada miejska uchwaliła budżet na rok 1934-35. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 81 z 29.03.1934 r.
  19. Oficjalne wyniki wyborów do Rady Miejskiej we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 130 z 31.05.1934 r.
  20. Otwarcie miejsk. kąpieliska na Żelaznej Wodzie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 244 z 05.09.1933 r.
  21. Statut Stowarzyszenia Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa. Lwów: 1938, s. 13.
  22. Z posiedzenia wydziału wykonawczego oraz pełnego Komitetu Miejskiego W. F. i P. W. we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 138 z 23.06.1938 r.

Oceń: Antoni Nowak-Przygodzki

★★★★★
Średnia ocena:4.58 Liczba ocen:20