Warłaam, znany również jako Wonatowicz, to postać o znaczącym wkładzie w historię Kościoła Prawosławnego w Rosji. Urodził się około 1680 roku w Jarosławiu, a swoją działalność zakończył 16 lub 27 stycznia 1751 roku.
Jako biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, Warłaam odegrał istotną rolę w duchowym i administracyjnym zarządzaniu wspólnotą wierzących, wyznaczając kierunki rozwoju kościelnych praktyk oraz ideologii w swoim okresie.
Życiorys
Warłaam (Wonatowicz) był osobą pochodzącą z miejskiego środowiska. Kształcenie rozpoczął w Akademii Mohylańskiej znajdującej się w Kijowie, a kontynuował je w Akademii Słowiano-Grecko-Łacińskiej w Moskwie, gdzie uzyskał dyplom w 1704 roku. Wieczyste śluby mnisze złożył w jednym z dwóch monasterów – Objawienia Pańskiego w Moskwie lub, według niektórych źródeł, w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie.
Od 1716 roku był związany z Ławrą św. Aleksandra Newskiego, gdzie pełnił rolę spowiednika oraz głównego kapelana floty rosyjskiej. W 1719 roku osiągnął godność archimandryty i został przełożonym monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie.
11 maja 1722 roku otrzymał nominację na biskupa. Trzy dni później przyjął chirotonię na biskupa kijowskiego i halickiego, a ceremonia miała miejsce w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Moskwie, gdzie głównym konsekratorem był arcybiskup pskowski Teofan. Warłaam był pierwszym hierarchą na katedrze kijowskiej, który został powołany przez Świątobliwy Synod Rządzący, co stanowiło istotną zmianę w porównaniu do wcześniejszych praktyk, gdzie tytuł ten nadawany był poprzez wybór zgromadzenia duchowieństwa i wiernych.
Po tym wydarzeniu otrzymał również nowy tytuł metropolity kijowskiego i halickiego. Od razu po przyjęciu chirotonii, Warłaam został mianowany arcybiskupem. Po przybyciu do Kijowa skoncentrował swoje wysiłki na odzyskaniu dla eparchii kijowskiej statusu półautonomicznej metropolii. Dążył do zlikwidowania eparchii perejasławskiej, proponując, aby biskup perejasławski miał status wikariusza metropolity kijowskiego. Rozpoczął również konflikt z biskupem białoruskim Sylwestrem o nadzór nad prawosławnymi monasterami w Rzeczypospolitej.
W trakcie swojej działalności duchownej Warłaam zainicjował potrzebę rozbudowy i remontu soboru Mądrości Bożej w Kijowie oraz zbudował nową rezydencję biskupią. Zgodnie z postanowieniami Świątobliwego Synodu Rządzącego, który wprowadził zakaz kultu nierozłożonych szczątków osób uznawanych za święte bez formalnej kanonizacji, rozkazał on pochować relikwie, które były przechowywane w kijowskich cerkwiach.
Nasze badania wskazują, że był on przeciwnikiem arcybiskupa Teofana Prokopowicza. Jego pozycja w hierarchii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego znacznie osłabła, w wyniku usunięcia z duchowieństwa arcybiskupa nowogrodzkiego Teodozjusza, który wcześniej był jego protektorem. W 1730 roku Teofan skorzystał z donosów mieszczan kijowskich, by oskarżyć Warłaama o uchwałę, jakoby unikał odprawienia nabożeństw dziękczynnych na cześć nowej carycy Anny Iwanowny. W rezultacie, arcybiskup kijowski został pozbawiony urzędów oraz godności biskupiej i zmuszony do udania się do Monasteru św. Cyryla Biełozierskiego. Od 1737 roku miał jedynie prawo do rocznej pensji w wysokości 20 rubli, która pochodziła ze sprzedanego majątku hierarchii.
W 1740 roku, na mocy ukazu carskiego, Warłaam odbudował swoją godność biskupią. W roku kolejnym odzyskał także część skonfiskowanego majątku, jednak odmówił zamieszkania w Moskwie, wybierając pozostanie w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie jako biskup senior. W 1751 roku złożył śluby wielkiej schimy przyjmując imię Bazyli i niedługo potem zakończył swoją ziemską wędrówkę.
Przypisy
- W. Mokry, Stosunek państwowych i cerkiewnych władz moskiewskich do ukraińskiej Cerkwi prawosławnej i unickiej w wiekach XVII-XX [w:] red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Unia brzeska. Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "UNIVERSITAS", Kraków 1994, ISBN 83-7052-220-3, s.85
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Emanuela Kalb | Stanisław Fedorowicz (duchowny) | Daniel Chrupcała | Mieczysław Kociubiński | Rajmund Koperski | Josyf Brylinski | Bolesław Taborski (duchowny)Oceń: Warłaam (Wonatowicz)