Mosze Kupferman

---

Życiorys

Mosze Kupferman przyszedł na świat 12 sierpnia 1926 roku w Jarosławiu, Polsce, w rodzinie ortodoksyjnej. W 1941 roku, wspólnie z bliskimi, został deportowany do obozów odosobnienia zlokalizowanych w Kazachstanie oraz na Uralu. Po tragicznej śmierci rodziców i siostry, a także po zakończeniu działań wojennych, powrócił do Europy: na początku do Polski, a następnie osiedlił się w obozach dla uchodźców w Niemczech.

W 1948 roku podjął decyzję o emigracji do Izraela. Tam stał się jednym z założycieli kibucu Bojowników Getta w Galilei, w którym mieszkał oraz tworzył aż do momentu swojej śmierci. W jego twórczości krytycy dostrzegają odzwierciedlenie surowego życia w kibucu.

Mosze był żonaty z Mią Simhoni, z którą doczekał się trójki dzieci. Zmarł 20 czerwca 2003 roku w kibucu Bojowników Getta w Izraelu.

Wykształcenie

W okresie przed II wojną światową, Mosze Kupferman uczęszczał do chederu w Jarosławiu, a także przez rok kształcił się w polskim gimnazjum. Jego artystyczna pasja zaczęła się rozwijać w 1947 roku, podczas pobytu w obozach tranzytowych w Niemczech. W tym okresie brał udział w wykładach dotyczących historii sztuki i spędzał wiele godzin w Pinakotece w Monachium, co poszerzało jego horyzonty artystyczne.

Jednakże, właściwą naukę rysunku rozpoczął dopiero po przybyciu do Izraela. W 1953 roku, w kibucu Ein Harod, miał okazję uczyć się rysunku pod okiem Haima Attara, izraelskiego malarza, którego styl ekspresjonistyczny na niego wpłynął. Równocześnie brał udział w letnich szkołach artystycznych organizowanych w kibucu Na’an. Tam doskonalił swoje umiejętności pod kierunkiem Josepha Zaritskiego i Awigdora Stemackiego, liderów nowoczesnej grupy Nowe Horyzonty.

W 1961 roku spędził sześć miesięcy w Paryżu, gdzie zetknął się z działalnością Nouveaux Realistes oraz paryskiej szkoły artystycznej. Te doświadczenia miały znaczący wpływ na rozwój jego stylu artystycznego.

Oprócz działalności twórczej, Kupferman zdobył również zawód murarza i podjął pracę jako robotnik budowlany w kibucu Bojowników Getta, który współtworzył i gdzie mieszkał aż do swojej śmierci.

Wystawy

W 1960 roku w Chemerinsky Gallery w Tel Awiwie odbyła się pierwsza indywidualna wystawa Mosze Kupfermana. Przed tą premierą artysta miał okazję prezentować swoje dzieła na licznych wystawach zbiorowych, w tym w 1952 roku w kibucu Hameuchad, a także w 1958 roku w Muzeum Sztuki Tel Awiwu, w Dizengoff House. W 1969 roku zorganizowano jego pierwszą obszerną wystawę indywidualną w instytucji publicznej, czyli Muzeum Izraela.

Od tego czasu jego prace były pokazywane w wielu renomowanych lokalizacjach zarówno w Izraelu, jak i poza nim. Do najbardziej znaczących wystaw należą te zorganizowane w Muzeum Sztuki Współczesnej w Hajfie w 1972 roku, Stedelijk Museum w Amsterdamie w roku 1981, Muzeum Narodowym w Sztokholmie w 1981 roku, Centrum Pompidou w Paryżu (1987) oraz w Muzeum Żydowskim w Paryżu. W 2002 roku przygotowano obszerną wystawę prac Kupfermana w Muzeum Izraela, której kuratorem był Jona Fischer. Wystawa ta wywołała nowe dyskusje dotyczące jego twórczości.

Oprócz indywidualnych wystaw, Mosze Kupferman brał również udział w licznych wystawach zbiorowych, które miały miejsce w różnych zakątkach świata:

• w Izraelu: Muzeum Sztuki Tel Awiwu (1965, 1984), Muzeum Izraela w Jerozolimie (1974, 1991, 1994),
• w Europie: Louisiana Museum of Modern Art w Danii (1977), Koninklijk Museum of Fine Arts w Antwerpii (1985), Centro Cultural de la Villa w Madrycie (1985), Palace Robert w Barcelonie (1985), XLII Biennale Sztuki w Wenecji (1986), Fundação Calouste Gulbenkian w Lizbonie (1991),
• w Kanadzie: Saidye Bronfman Centre for the Arts w Montrealu (1993),
• w USA: Worcester Art Museum (1975), Los Angeles County Museum of Art (1978), The Bronx Museum of the Arts oraz University of Rochester: Memorial Art Gallery (1980), nowojorskie The Jewish Museum (1981, 1989), Albright-Knox Art Gallery w Buffalo (1989), Detroit Institute of Arts (1991) oraz Carnegie International w Pittsburghu (1995).

Po raz pierwszy dzieła Mosze Kupfermana zostały zaprezentowane w Polsce w 1993 roku podczas wystawy indywidualnej „Mosze Kupferman: prace na papierze”, która odbyła się równocześnie w Muzeum Sztuki w Łodzi oraz w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Z kolei w 1995 roku jego prace wzięły udział w wystawie zbiorowej „Gdzie jest brat twój, Abel?” w Zachęcie – Państwowej Galerii Sztuki w Warszawie, którą kuratorowała Anda Rottenberg.

Nagrody i wyróżnienia

Artysta Mosze Kupferman wyróżniony został wieloma znaczącymi nagrodami przez lata swojej twórczości. Oto przegląd najważniejszych z nich:

• 1971: Nagroda Schiff, nadawana przez urząd miasta Hajfy,
• 1972: Nagroda Sandberga, przyznawana przez Muzeum Izraela,
• 1991: Nagroda Haima Gamzou na Rzecz Rozwoju Sztuk, przekazywana przez Muzeum Sztuki Tel Awiwu,
• 1996: Nagroda Sussmana za malarstwo Holocaustu, przyznawana przez Jad Waszem,
• 1998: Nagroda Eugena Kolba dla izraelskich sztuk graficznych, Muzeum Sztuki Tel Awiwu,
• 2000: Nagroda Izraela w dziedzinie malarstwa, przyznana wspólnie z Michaelem Grossem i Michą Bar Amem.

Każde z tych wyróżnień potwierdza nie tylko talent artysty, ale także jego wpływ na współczesną sztukę w Izraelu.

---

Oceń: Mosze Kupferman

---