Eugeniusz Butyter

---

Życiorys

Pochodzenie

Eugeniusz Butyter przyszedł na świat 2 marca 1892 roku w Jarosławiu, jako najstarszy potomek Grzegorza Butytera, który pełnił funkcję podoficera w cesarsko-królewskiej armii, oraz Franciszki z Zahutów. Jego chrzest miał miejsce 20 marca w jarosławskiej kolegiacie Bożego Ciała. W rodzinie Butytera znalazło się jeszcze siedmioro młodszego rodzeństwa, w tym Emil Butyter (1893–1942), zdolny malarz, a po ponownym zamążpójściu matki również Mieczysław Mielech (1907–1940), który służył jako podporucznik rezerwy Wojska Polskiego i padł ofiarą zbrodni katyńskiej.

W armii austro-węgierskiej

Niestety, tragedia rodzinna dotknęła Eugeniusza w 1898 roku, gdy stracił ojca. Dzięki wsparciu władz austro-węgierskich miał możliwość kształcenia się razem z bratem Emilem, uczęszczając m.in. do szkół w Kőszeg, Mährische Weißkirchen oraz do lwowskiego Korpusu Kadetów, który ukończył w 1912 roku. Po ukończeniu edukacji, rozpoczął swoją karierę w armii austro-węgierskiej. Kiedy 5 sierpnia 1914 roku wybuchła I wojna światowa, Eugeniusz został mianowany podporucznikiem i przydzielony do 19 pułku Obrony Krajowej. Wziął udział w drugiej bitwie pod Lwowem, a potem był częścią załogi twierdzy Przemyśl, gdzie dowodził fortem. Po upadku twierdzy w marcu 1915 roku, dostał się do niewoli rosyjskiej, gdzie był przetrzymywany w miejscowościach takich jak Astrachań i Bugurusłan. W lipcu 1918 roku, wraz z trzema innymi współwięźniami, zdołał zorganizować ucieczkę i wrócić na Podkarpacie, a następnie spędził czas w Krośnie u matki.

Wojsko Polskie

Na przełomie października i listopada 1918 roku, Eugeniusz Butyter podjął inicjatywę stworzenia oddziału wojskowego w Jedliczach, mającego na celu ochronę lokalnej rafinerii przed zniszczeniem. Jako oficer 7. kompanii 17. pułku piechoty, wiosną 1919 roku brał udział w obronnych działaniach na granicy polsko-czechosłowackiej w rejonie Dziećmorowic, Bogumina i Skoczowa, pod dowództwem generała Franciszka Latinika. Od lipca 1919 roku pełnił obowiązki pierwszego adiutanta baonu zaopatrzenia w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu, a następnie został szefem wyszkolenia. Walczył także jako dowódca batalionu zapasowego w rejonie Płocka, Płońska i Nowego Dworu podczas lipca 1920 roku. Jego jednostka dołączyła do Lidzkiego Pułku Strzelców, w którym służył do marca 1921 roku. Potem objął stanowisko I referenta w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Łucku.

W 1924 roku Butyter dowodził kompanią w 24. łuckim pułku piechoty, a w 1928 roku awansował na majora, by otrzymać przydział do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. Rok później, z powodów rodzinnych, poprosił o przeniesienie do sztabu VIII Dowództwa Okręgu Korpusu w Toruniu, gdzie w grudniu 1930 roku objął funkcję komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień w Rzeszowie, pełniąc ją aż do 1939 roku. Mimo starań, nie udało mu się uzyskać odznaczenia Krzyżem Niepodległości, ale w 1938 roku otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W latach 1934-1938 dwa razy był członkiem wojewódzkiego kolegium wyborczego podczas wyborów do senatu z rzeszowskiego okręgu wyborczego nr 78.

Wrzesień 1939 roku był szczególnie trudnym okresem dla Eugeniusza, gdyż jako jeden z ostatnich wojskowych opuścił Rzeszów, kierując wywozem dokumentacji wojskowej. Udało mu się dotrzeć 19 września na Węgry, gdzie został internowany. Po przenosinach między obozami, w tym w Ipolyhídvég i Zalaszentgrót, pozostał na Węgrzech do stycznia 1945 roku, kiedy to został przeniesiony do III Rzeszy. Po kilku kolejnych przeniesieniach, trafił do Stalagu III-D/517 w Genshagen, który został wyzwolony przez wojska radzieckie 23 kwietnia 1945 roku.

Po powrocie do Polski, Eugeniusz zgłosił się 8 maja 1945 roku do Komisji Rejestracyjnej w Krakowie, gdzie podjął służbę wojskową. Od czerwca 1944 roku, mocą rozkazu wstecznego, awansował na podpułkownika. Krótko potem objął obowiązki komendanta Rejonowej Komendy Uzupełnień oraz komendanta garnizonu w Tarnowie. Po 1946 roku zajął się pracą w Wydziale Mobilizacji, Organizacji i Uzupełnienia w Dowództwie Okręgu Wojskowego w Krakowie. Niestety, po fali czystek w wojsku, został przeniesiony w stan spoczynku 25 marca 1947 roku, bez przyznania mu emerytury. Po opuszczeniu armii, w trudnych warunkach materialnych, podjął pracę jako księgowy w rzeszowskim Caritasie.

Eugeniusz Butyter zmarł w 1966 roku. Jego ciało spoczęło na cmentarzu Pobitno w Rzeszowie, a obecnie prochy znajdują się w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Raciborsku.

Rodzina

W 1919 roku Eugeniusz ożenił się w Sanoku z Janiną z domu Wojtowicz, z którą miał trzy córki: Irenę, Marię oraz Barbarę.

Awanse

W historii kariery Eugeniusza Butytera znajdują się istotne daty związane z jego awansami wojskowymi. Poniżej przedstawiamy przebieg jego awansów:

• chorąży – 1912,
• podporucznik (Leutnant) – 1914,
• porucznik (Oberleutnant) – 1918 (ze starszeństwem od 1 lipca 1915),
• kapitan – 1920,
• major – 1928,
• podpułkownik – 10 sierpnia 1945 (ze starszeństwem od 1 czerwca 1944).

Ordery i odznaczenia

Wśród wielu wyróżnień, Eugeniusz Butyter otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, który został mu przyznany 10 listopada 1938 roku. To odznaczenie stanowi uznanie za jego znaczące zasługi w służbie wojskowej.

---

Oceń: Eugeniusz Butyter

---